Ebeveyn bir bireyin fiziksel, duygusal, sosyal, bilişsel ve eğitimsel gelişiminden sorumlu olan anne-baba veya aile büyüğüdür. Bu nedenle çocukların karşılaştığı tüm ortamlar ebeveynleri ilgilendirmektedir. Günümüzde teknolojinin hızla gelişmesi ve buna ayak uydurmaya çalışan ebeveynleri ve dijital dünyaya hazır olmayan çocuk ve ergenleri etkilemektedir. Ebeveynler geçmişte çocuklarını sadece yabancılarla konuşmamayı, mahalleden uzaklaşmamaları gibi gerçek dünyadaki tehlikelere dair bilgi verirlerdi. Ancak günümüzde bu durum sadece dış dünya ile sınırlı kalmamak durumundadır. İnternette çocukların kontrolsüz şekilde bırakılmaları oldukça tehlikeli sonuçlara neden olabilmektedir. Bu nedenle ebeveynlerin çocuklarını sadece fiziksel dünyada değil aynı zamanda dijital ortamda da kontrol etmesi gerekmektedir. Bu bağlamda sözü edilen dijital ebeveynlik rolleri devreye girmektedir.
Dijital ebeveyn dijital çağın gereksinimlerini farkında olan, dijital araçlara hakim ve dijital ortamdaki risklerin farkında olan ve çocuğunu bu ortamlardaki risklerden koruyabilen, gerçek hayatta olduğu gibi dijital alanda da kişilerin haklarına saygı duyulmasını çocuklarına aşılayan ve teknolojik gelişmelere kendisini kapatmayan kişidir. İnternet kullanımında arkadaşlarından daha fazla yardım alan bireylerin ailelerinin bilgisinin eksik olduğu yönündeki kanılarından kaynaklanmaktadır. Bu nedenle dijital çağda çocukların arkadaşları yerine ebeveynlerinden yardım almalarını sağlamak için ailelerin dijital ebeveynlik rollerine sahip olmaları gerekmektedir.
Dijital ebeveynlik rollerinde olması gereken temel özellikler beş madde altında toplanmıştır. Bunlar; dijital okuryazarlık, farkında olma, kontrol, etik ve yenilikçiliktir. Bu rollerden kısaca bahsetmek gerekirse, yeniliklerin bilinirliği, internetin teknik özellikleri, gizlilik politikalarının bilinmesi olarak dijital okuryazarlık boyutunu açıklamak mümkündür. İkinci olarak farkında olma rolü internette bulunan olumsuz içeriklerin farkında olunmasıdır. Aileler tarafından internetteki olanaklar ve aynı zamanda riskler iyi bilinmelidir. İnternet ortamındaki olanaklar bilgi edinme, eğitim kaynakları, eğlence ve oyun olarak sıralanabilir. Ancak olanaklar olduğu kadar risklerinde farkında olunması önemlidir.
Örneğin;
Pedofiller, sahte damatlar, aşırı cinsel şiddet, sağlıkla ilgili yanlış tavsiyeler, finansal suçlar, mahremiyetin ihlali vb. pek çok zararlı içerik mevcuttur. Bu konularda ebeveynlerin dikkatli olmaları ve internet bağımlılığını ve çocuğun internette ne yaptığını fark etmeleri gerekmektedir. Üçüncü rol ise kontrol olarak tanımlanmaktadır. Ebeveynlerin çevrimiçi risklerden çocuklarını korurken çevrimiçi olanaklardan mahrum bırakmamaları gerekmektedir. Çocuklara internet üzerinden kişisel bilgilerin paylaşılmaması gerektiği, izin almadan kimseyle görüntülü konuşma yapmaması gerektiği, kendisini rahatsız eden hiçbir mesaja cevap vermemesi gerektiği, tanımadığı kişilerden aldığı e-postalardaki bağlantılara tıklamaması gerektiği, internet ortamındaki insanların kendilerini tanıttığı gibi olmayabilecekleri çocuklara anlatılmalıdır. Ayrıca filtre programları kullanılmalı ve çocuğun ne zaman ve ne kadar internet kullanacağı önceden belirlenmelidir. Aynı zamanda ebeveynlerin sosyal ağlarda hesap açmaları ve çocuğu arkadaş olarak eklemeleri de önemlidir. Dördüncü rol ise etik ilkesidir. Bu ilke fikri mülkiyete saygılı olma ve ulaşılan bilginin doğruluğunu sorgulama olarak açıklanabilir. Son olarak ta; yeniliklere açık olmak ve güncel olarak takip etmektir. Ayrıca yeniliklerin olumlu ve olumsuz yönlerini farkında olmak çocukları doğru bir biçimde yönlendirme açısından oldukça önemlidir.
Kitap önerilerim kısmında da bu konuyla ilgili daha detaylı kaynaklara ulaşabilirsiniz. https://psikologecemmanci.com/kitap-onerileri
